Koperblaasinstrumenten, koperen blaasinstrumenten of soms gewoon aangeduid als brass of ‘het koper’ zijn alle blaasinstrumenten die, gemaakt zijn van messing of ‘geelkoper’, en waar ook de toon wordt gemaakt met gespannen lippen in een kuipmondstuk. In tegenstelling tot bijvoorbeeld saxofoons die wel van metaal zijn maar traditioneel niet tot de koperblazers maar tot de houtblazers worden gerekend.

Bij deze groep instrumenten wordt de toon meestal gemaakt door het aan het trillen maken van één of meerdere rieten, en komt het geluid uit de toongaten die worden geopend of gesloten met vingers of met kleppen. Bij koperblazers wordt de buis zelf verlengd of verkort doormiddel van ventielen of een schuif.

Koperen blaasinstrumenten kunnen we onderverdelen in zes families:

Kornetten: de Es- en Beskornet

Trompetten: de gewone trompet en de natuurtrompet zonder ventielen

Hoorns: hoorn, tenorhoorn, althoorn en wagnertuba.

Saxhoorns: de bugel, althoorn en bariton

Trombones: de alt-, tenor-, bas- en contrabastrombone

Tuba’s: de sousafoon, bastuba en eufonium.

We vertellen je wat meer over negen veelvoorkomende koperen blaasinstrumenten:

1. De kornet

De kornet (of cornet) is de kleinste van de koperblazers en is door de Engelse mensuur wat lastiger bespeelbaar dan de, op het eerste gezicht wat op lijkende, bugel. De kornet lijkt ook veel op de trompet maar klinkt wat warmer en is eigenlijk afgeleid van de posthoorn. Kornet of ‘Cornetta’ betekent letterlijk ook hoorntje en doet je waarschijnlijk ook denken aan het bekende hoornijsje de ‘Cornetto’.

Het grote verschil met de trompet is dat de kornet een gemengd cilindrisch/conische boring heeft en de trompet een cilindrische. Dit betekent dat de buis van de kornet  na het mondstuk eerst een deel recht (cilindrisch) loopt en daarna steeds wijder wordt. (Conisch.) De kornet is ook compacter dan de trompet, met wijdere bochten. Meestal staat de kornet in Bes gestemd en de sopraancornet staat in een Es-stemming.

2. Trompet

De trompet is één van de bekendste uit de familie van de koperblazers. Hij bestaat uit een cilindrische boring, heeft zoals alle koperblazers een trechtervormige beker en hij heeft drie ventielen om de buis langer of korter te maken en zo meerdere tonen te kunnen spelen dan dat je alleen met je mond kan maken.

Trompetten worden in werkelijk alle muziekgenres gebruikt; van klassiek tot jazz en van volks- tot popmuziek. Door de cilindrische boring produceren ze een heldere en schelle klank. Trompetten zijn er in verschillende stemmingen waarvan de Bb-trompet de bekendste en meest voorkomende is. Andere stemmingen zijn bijvoorbeeld C, D, Eb en F.

Naast de gewone trompet bestaan er ook nog een bastrompet, een piccolotrompet met vier in plaats van drie ventielen en de schuiftrompet (niet te verwarren met de trombone) die gebruikt van een schuif in plaats van ventielen.

3. Bugel

De bugel die ook flügelhorn wordt genoemd is ook een lid van de familie van koperblazers die je terugvindt in elk fanfareorkest. Hij heeft net als de trompet drie ventielen maar heeft door zijn conische klankbuis met wijde bochten een veel zachtere en warmere klank. Dit was ook de opzet van Adolph Sax, de bedenker van de bugel die ook de saxofoon ontwierp. De bugel is over het algemeen gestemd in de toonsoorten Bes (klankbuis van 130 cm) of Es (klankbuis van 98 cm).

4. Hoorn

De hoorn is een koperblazer die van oorsprong werd gebruikt om signalen te geven bij bijvoorbeeld de jacht (jachthoorn) of de posthoorn.

Dit was nog een hoorn zonder ventielen, anders dan de hoorn die tegenwoordig als koperblaasinstrument wordt gebruikt bij ensembles en orkesten. Deze moet je overigens niet verwarren met de Engelse hoorn. Dat is namelijk een houtblazer uit de hobo-familie.

Net als bij de cornet heeft de hoorn een combinatie van een cilindrische en een conische klankbuis die uitmondt een veel grotere beker, ongeveer 30 cm, dan bij de cornet of de trompet. De lengte bepaalt de stemming van de hoorn: een Bb-hoorn is circa 2,75 m, een F-hoorn 3,78 m en een C-hoorn 4,72 m.

De hoorn die tegenwoordig standaard wordt gebruikt in symfonieorkesten is de dubbelhoorn. Dit is een combinatie van een F- en een Bb-hoorn. Er ontstaat zo een groter bereik en een bredere klankkleur. Hij heeft drie draaiventielen en doormiddel van een duimventiel kan geschakeld worden tussen de twee soorten hoorns.

5. Althoorn

De althoorn heeft de vorm van een tuba maar het formaat van een bugel. Hij heeft een conische vorm met een grote beker. Ook de althoorn vind je terug in bijna alle brassbands en symfonie- en harmonieorkesten. De althoon wordt gewaardeerd om zijn warme klank en expressieve mogelijkheden. Een althoorn heeft drie of vier ventielen. 

6. Bariton

De bariton of tenorsax komt uit de familie van de saxhoorns en heeft ook de vorm van de althoorn maar lijkt het meeste op het eufonium. Hij heeft alleen iets hogere en scherpere klank, die toch nog steeds zeer warm is. In de meeste brassbands is er een rol weggelegd voor twee baritons die meestal een solistische en begeleidende rol verdelen. De boring van de bariton is over een groot gedeelte cilindrisch voordat deze conisch wordt.

7. Trombone

De trombone is een bekende uit de familie van de koperen blaasinstrumenten vanwege zijn schuifmechanisme waarmee de verschillende tonen worden geproduceerd. Hij heeft een cilindrische klankbuis met een wijde beker aan het einde.

Er zijn verschillende soorten trombones waaronder de alt-, tenor-, en bastrombone. Hoe langer de boring van de trombone, des te lager de toon. Het unieke aan de trombone is de mogelijkheid om glijdende overgangen (glissandi) tussen noten te spelen vanwege het schuifsysteem. Je komt de trombone in zo’n beetje alle denkbare muziekgenres tegen.

8. Euphonium

Ondanks dat het euphonium sterk op de bariton lijkt is het een ander muziekinstrument en komt ook uit een andere familie van de koperblazers. Het euphonium komt namelijk uit de familie van de tuba’s en niet zoals de bariton uit de familie van de saxhoorns.

Het euphonium klinkt zwaarder, maar ook voller en ronder dan de bariton door zijn conische boring in plaats van de cilindrische boring van de bariton. Veel beginnende spelers beginnen wel op een bariton en stappen later over op het euphonium omdat het euphonium vanwege de conische boring ook meer lucht kost en het instrument iets groter en zwaarder is.

9. Sousafoon

De sousafoon behoort tot de familie van de tuba’s, de koperblazers die de meest lage tonen fabriceren. Hij dankt zijn naam aan de beroemde Amerikaanse dirigent en componist John Sousa, hoewel dat niet de uitvinder van het instrument is.

Het was wel Sousa die in een gesprek met de instrumentbouwer J.W. Pepper, wat ook een prachtige naam zou zijn voor een blaasinstrument, aangaf dat hij behoefte had aan een aangepaste versie van de bombardon. De bombardon of helicon was ook al een tuba die speciaal gevormd was zodat je er makkelijker mee kon lopen of marcheren.

Sousa wilde graag een versie die lager klonk en een instrumentbeker naar boven gericht had voor een minder explosieve klank. Pepper bouwde toen het instrument in 1893 naar Sousa’s wensen en kreeg ook zijn naam: sousafoon.

Tegenwoordig zien sousafoons er anders uit en hebben de beker weer naar voren gericht. Dit omdat de enorme omhoogslaande beker erg onpraktisch was met regen. In de begintijd kreeg de sousafoon dan ook al snel de bijnaam: raincatcher.

Koperen blaasinstrumenten bij muziekinstrumentenwinkel Music All In

Bij Music All In kun je terecht voor alle soorten koperblazers zowel online als in onze muziekwinkel in Noordwijk. Bekijk ook eens onze tweedehands blaasinstrumenten pagina waar je regelmatig prachtige tweedehands koperen blaasinstrumenten vindt die in topconditie verkeren. Op alle tweedehands muziekinstrumenten krijg je bij Music All In gewoon volledige garantie.